Bản ngã là gì? Tại sao trong mỗi con người đều tồn tại một bản ngã? Mọi thắc mắc của độc giả sẽ được Gocbao giải thích chi tiết trong bài viết dưới đây.
Bản ngã là gì?
Bản ngã nghĩa là gì?
Bản ngã là những điều hình thành từ khi con người sinh ra. Nó được thể hiện qua quá trình tiếp xúc với thế giới bên ngoài dần dần được lớn lên, phát triển và mở rộng.
Bản ngã còn là sợi dây trung gian, nhằm liên kết những ham muốn vô thức của con người và các tiêu chuẩn nhân cách xã hội được đặt ra.
Những khái niệm ở trên được hiểu là bản ngã trong tâm lý học. Còn theo triết học, bản ngã cuộc đời là cái tôi ý thức nhắm đến sự phân biệt tôi (bản thân mỗi cá thể) với những cá nhân khác.
Trong đạo Phật, bản ngã được hiểu là cái tôi tồn tại trong bản thân của mỗi người. Cái tôi cá nhân được tồn tại ở một thể tính trường tồn. Nó hoàn toàn không bị ảnh hưởng bởi các yếu tố như sinh tử hay tụ tán.
Nhìn chung, bản ngã là một cá thể riêng biệt, tách biệt so với thế giới. Nó chịu trách nhiệm cũng như thực hiện các bổn phận, nghĩa vụ của cá nhân mình trong xã hội đó.
Cái tôi cá nhân là sự tự do của mỗi người, nhưng mọi thứ cần nằm trong một giới hạn nào đó. Và khi cái tôi quá lớn sẽ dẫn đến những nghiệp chướng, sai lầm. Điều này theo quan niệm của đạo Phật.
Bản ngã không thể tự đánh giá hay nhìn nhận chính bản thân nó. Điều này cũng giống như việc bạn không thể tự nhìn thấy gương mặt mình mà không cần thông qua một tấm gương.
Do đó, bản ngã tin và tạo ra vô số những bản ngã, những cá thể riêng lẻ khác. Từ đó bản ngã tự đánh giá mình qua sự phản chiếu từ các bản ngã khác. Hay có thể nói cách khác là bạn tự nhìn bản thân qua con mắt người khác.
Một số tính cách được hiểu là bản ngã
Một số tính cách được hiểu là bản ngã đó là cái tôi quá lớn hoặc có thể là sự nóng nảy,… Có thể nói, trong mỗi con người đều tồn tại một bản ngã mà chúng sẽ không bao giờ mất đi. Mỗi người đều có một bản ngã riêng, có thể lớn hay nhỏ và không giống nhau.
Con người dễ bị chi phối bởi sự phát triển của tự nhiên và vũ trụ. Ai cũng mong muốn đi tìm bản ngã của mình hay vượt qua bản ngã để có thể định hướng tính cách, con người của họ.
Bản ngã và bản chất khác nhau như thế nào?
Không ít người hay nhầm lẫn giữa bản ngã và bản chất. Thực chất bản ngã là cái tôi, còn bản chất là đặc trưng của con người. Hai thuật ngữ này hoàn toàn khác nhau. Trong cuộc sống khi bản ngã vùng lên kiểm soát con người thì điều này đồng nghĩa với việc bản ngã kiểm soát cả bản chất.
Từ khi còn nhỏ bạn đã chịu tác động từ rất nhiều yếu tố xung quanh như gia đình, xã hội, tự nhiên, tín ngưỡng… Lớn lên một chút, khi ý thức bắt đầu phát triển, khi hỏi những câu chuyện hồi nhỏ của mình từ người thân, họ sẽ kể cho bạn những câu chuyện về tính cách của bạn. Lúc này, bạn sẽ coi đó chính là bản chất có sẵn của mình.
Đến khi trưởng thành, bạn phải làm chủ cuộc đời của mình, lúc đó, từ những tác động xung quanh đã khiến hình thành lên bản ngã. Bản ngã sẽ luôn sống, tồn tại song hành cùng con người và luôn tác động đến mọi ý chí, hành động của mỗi cá nhân.
Sự khác nhau giữa bản ngã và vô ngã
Để hiểu được sự khác nhau giữa bản ngã và vô ngã thì trước tiên phải biết được vô ngã là gì. Nếu như bản ngã là cái tôi, cái thuộc về bên trong của con người thì vô ngã là những cái ngoài cái tôi.
Có thể hiểu vô là bao trùm tất cả mọi thứ trừ cái tôi. Khi cái tôi được gạt bỏ hay không còn cái tôi lớn thì nó sẽ là vô ngã. Người sống vô ngã sẽ giúp mọi thứ trở nên hoàn hảo, bình yên hơn do chính những điều mà họ chọn lựa. Như vậy có thể thấy, vô ngã đối lập với bản ngã.
Ví dụ về bản ngã
Sau đây là ví dụ về bản ngã: Khi bạn mất đi người thân, bạn cảm thấy buồn bã, thậm chí là không thiết sống nữa. Đó được gọi là bản ngã.
Tự ngã là gì?
Tự ngã… là tự té.
Cơ chế hoạt động của bản ngã
Hoạt động của bản ngã gồm 3 cơ chế:
Kiểm soát:
Bản ngã tự động hóa và định nghĩa bản thân vào tất cả những gì mà nó tin rằng nó đang kiểm soát.
Xây dựng và duy trì:
Bản ngã luôn muốn giữ vững và bảo vệ những gì nó kiểm soát, đồng thời không ngừng mở rộng chúng. Bản chất của bản ngã chỉ là giả tạm và hư cấu nên nó luôn muốn kiểm soát càng nhiều càng tốt.
Đó là lý do con người thường có xu hướng ham muốn tiền bạc và quyền lực vì nó cho ta cảm giác kiểm soát được mọi thứ. Sự mất kiểm soát tương đương với sự chết chóc đối với bản ngã.
Phản chiếu:
Bản ngã không thể tự đánh giá hay nhìn nhận chính bản thân nó, vì thế nó có thể tạo ra vô số bản ngã và những cá thể riêng lẻ. Nhưng bạn có thể nhìn nhận bản ngã của mình qua con mắt người khác.
Bản ngã tốt hay xấu?
Bản ngã không phải là quá xấu.Tuy nhiên, chúng ta cần phải hiểu rõ bản chất của nó để kiểm soát và từ bỏ.
Khi chúng ta để cho bản ngã ngự trị thì những ham muốn về sở hữu vật chất, quyền lực sẽ càng lớn mạnh. Điều này cản trở chúng ta sống tự do và chân thật. Do đó, bản ngã thường gắn liền với nguyên nhân gây đau khổ.
Làm sao để vượt qua cái tôi quá lớn?
Dưới đây là những cách để vượt qua cái tôi quá lớn:
Chấp nhận sự thật, chấp nhận thử thách
Đây là một trong những cách giúp bạn học được cách kiềm chế bản thân tốt. Không nên đổ lỗi cho số phận. Thay vào đó hãy vượt lên bản ngã của chính mình bằng cách tìm động lực thông qua việc học tập, rèn luyện mỗi ngày.
Đừng so sánh mình với bất cứ ai
Khi so sánh như vậy thì bản ngã càng lớn dần. Giá trị bản thân bị ảnh hưởng, từ đó sẽ dẫn tới hai trường hợp. Một là bạn ảo tưởng mình giỏi hơn người đó và hai là việc xuất hiện suy nghĩ khó có thể vượt qua được người ta.
Tập trung vào hiện tại
Điều này sẽ tránh thời gian suy nghĩ, tìm về các giá trị trong quá khứ hoặc ảo tưởng về tương lai. Tận dụng mọi thời gian, sức lực để xây dựng, phát triển những giá trị cốt lõi mà bạn đang sở hữu. Có như vậy thì mới dễ gặt hái được thành công trong một tương lai gần.
Nội dung vừa rồi của Gocbao muốn truyền tải đến bạn đọc thông tin bản ngã là gì. Hi vọng qua bài viết này bạn sẽ biết kiểm soát cái tôi của mình tốt hơn. Hẹn gặp lại độc giả trong những bài viết sau.
