Khác với các dạng từ đồng âm, từ trái nghĩa, điệp ngữ là loại từ ít được sử dụng và xuất hiện trong văn thơ. Hãy cùng Gocbao khám phá điệp ngữ là gì và cách sử dụng trong bài viết sau đây nhé!
Điệp ngữ là gì?
Điệp ngữ là gì?
Điệp ngữ là một biện pháp tu từ thường được sử dụng trong văn học ngày nay, đặc biệt là trong thơ ca. Theo sách giáo khoa Ngữ văn 7, điệp ngữ là từ chỉ việc lặp đi, lặp lại một từ hoặc cụm từ nhiều lần trong một câu nói, đoạn văn, đoạn thơ. Mục đích là để gây sự chú ý, liệt kê, nhấn mạnh, khẳng định tính chất của sự vật – hiện tượng.
Cho ví dụ điệp ngữ là gì?
Dưới đây một số ví dụ điệp ngữ là gì, các bạn cùng tham khảo nhé!
Ví dụ 1:
“Phượng không phải là một đóa, không phải vài cành. Phượng đây là cả một loạt, cả một vùng, cả một góc trời đỏ rực”. Với điệp ngữ “không phải” nhằm nhấn mạnh số lượng cây phượng nhiều vô kể.
Ví dụ 2:
Cháu chiến đấu hôm nay.
Vì lòng yêu tổ quốc.
Vì xóm làng thân thuộc.
Bà ơi, cũng vì bà.
Vì tiếng gà tục tác.
Ổ trứng hồng tuổi thơ.
Qua khổ thơ trên ta thấy từ “ Vì” được lặp lại 4 lần chắc chắn đây là phép điệp từ. Nó có tác dụng chỉ ra nguyên nhân người chiến sĩ phải cầm súng chiến để bảo vệ tổ quốc.
Phân loại các dạng điệp ngữ
Điệp ngữ là gì và sự khác biệt giữa 3 hình thức điệp ngữ được thể hiện sau đây:
Điệp ngữ nối tiếp
Điệp ngữ nối tiếp là các từ ngữ được lặp lại đứng cạnh nhau, nối tiếp nhau.
Ví dụ:
“Anh đã tìm em rất lâu, rất lâu
Những cô gái Thạch Kim, Thạch Nhọn.
Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm
Sách áo mở tung, trắng cả trời chiều”
Trong đoạn thơ trên, cụm từ “rất lâu”, “Khăn xanh” là điệp ngữ nối tiếp.
Điệp ngữ cách quãng
Điệp ngữ cách quãng là dạng điệp ngữ trong đó các từ ngữ được lặp lại và đứng cách xa nhau.
Ví dụ:
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ
Qua đoạn thơ trên ta thấy từ “Nghe” là điệp ngữ cách quãng.
Điệp ngữ vòng tròn
Điệp ngữ vòng tròn là từ ngữ đứng cuối câu trước trở thành từ ngữ đứng ngay đầu câu sau. Hay còn được gọi là điệp ngữ chuyển tiếp.
Ví dụ:
Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy
Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu…
Ta thấy có điệp ngữ chuyển tiếp (điệp ngữ vòng) là chữ “thấy”.
Bài viết liên quan: Biện pháp tu từ là gì? Gồm những biện pháp tu từ gì? Có mấy loại?
Tác dụng của điệp ngữ là gì?
Những thông tin trên chắc hẳn bạn đã biết điệp ngữ là gì và phân loại chúng. Hãy cùng Gocbao tìm hiểu tiếp theo tác dụng của điệp ngữ là gì nhé!
Tác dụng nhấn mạnh
Điệp ngữ được sử dụng câu thơ, câu văn thường có tác dụng nhấn mạnh vào một sự vật, sự việc nào đó. Đồng thời có tác dụng chủ đích nhấn mạnh tâm tư, tình cảm, nỗi lòng của nhân vật được nhắc đến trong câu.
Ví dụ:
Buồn trông cửa bể chiều hôm,
Thuyền trôi thấp thoáng cánh buồn xa xa,
Buồn trông ngọn nước mới sa,
Hoa trôi man mác biết là về đâu.
Buồn trông ngọn cỏ dầu dầu,
Chân mây mặt nước một màu xanh xanh.
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,
Tiếng mưa sầm sập vây quanh chỗ ngồi
Trong ví dụ trên, từ “Buồn trông” được lặp đi lặp lại là một điệp ngữ để làm nổi bật nỗi buồn của Thúy Kiều.
Tác dụng liệt kê
Điệp ngữ còn có tác dụng liệt kê các sự vật, sự việc được nhắc đến trong câu. Mục đích để làm sáng tỏ ý nghĩa, tính chất của sự vật, sự việc trong bài.
Ví dụ:
“Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối,
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan?
Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn,
Ta lặng ngắm giang san ta đổi mới?
Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,
Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng?
Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng.
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,
Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật?
Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?”
(Nhớ rừng – Thế Lữ)
Trong đoạn thơ trên, hai từ “đâu” và “ta” được lặp lại đến 4 lần tại đầu mỗi cặp câu tạo thành kết cấu “nào – ta”. Việc sử dụng điệp ngữ này có tác dụng liệt kê những kỷ niệm, chiến tích anh hùng của một thời oanh liệt đã qua của vị chúa sơn lâm này.
Từ đó, tác giả còn nhấn mạnh nỗi niềm hoài cổ về một thời dĩ vãng xa xưa, thời vàng son nay đã không còn của chúa tể rừng xanh.
Tạo sự khẳng định
Các từ ngữ được lặp lại tác dụng khẳng định điều tất yếu, niềm tin tác giả vào sự việc sẽ xảy ra.
Ví dụ:
“Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn tám mươi năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phía Đồng minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do! Dân tộc đó phải được độc lập”. (Trích từ “Tuyên ngôn độc lập” – Hồ Chí Minh)
Từ ví dụ trên ta thấy cụm từ “Dân tộc đó phải” được lặp lại 2 lần. Nó nhằm khẳng định điều chắc chắn, tất yếu “phải được độc lập” của dân tộc kiên cường và đầy bất khuất.
Điệp ngữ trong thơ ca Việt Nam
Điệp ngữ là gì và nó thể hiện trong kho tàng thơ ca Việt Nam như thế nào, cùng Gocbao đón xem nhé!
Ví dụ 1:
“Nhớ sao lớp học i tờ
Đồng khuya đuốc sáng những giờ liên hoan
Nhớ sao ngày tháng cơ quan
Gian nan đời vẫn ca vang núi đèo
Nhớ sao tiếng mõ rừng chiều
Chày đêm nện cối đều đều suối xa…”
Qua đoạn thơ trên, ta thấy có từ “Nhớ sao” được lặp lại 3 lần trên tổng số 6 câu. Nó có tác dụng ẩn ý của tác giả rằng muốn nhấn mạnh nỗi nhớ của mình đối với những kỷ niệm của bản thân từ nhỏ tới lớn.
Ví dụ 2:
“Còn trời còn nước còn non
Còn cô bán rượu anh còn say sưa”
Ở 2 câu thơ lục bát trên ta thấy từ “còn” được lặp đi lặp lại tới 5 lần. Đây chính là hình thức điệp ngữ lặp từ, cụm từ, câu nhằm tạo ra sự liệt kê. Bên cạnh đó còn thể hiện tình cảm của tác giả với “cô bán rượu” có gì đó rất đặc biệt.
Ví dụ 3:
“Trong đầm gì đẹp bằng sen
Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng
Nhị vàng, bông trắng, lá xanh
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”
Đây là đoạn thơ thuộc hàng “điển hình” minh họa cho hình thức điệp ngữ lặp từ, cụm từ, cả câu. Đoạn thơ nhằm khẳng định của tác giả với một vấn đề được nhắc tới. Vừa là liệt kê, nhấn mạnh, vừa khẳng định vẻ đẹp trong sáng, tinh khiết của loài hoa thuần túy – Sen.
Một số bài tập về điệp ngữ
Qua khái niệm điệp ngữ là gì và tác dụng của điệp ngữ là gì trong văn học. Sau đây cùng Gocbao củng cố kiến thức qua một số bài tập về điệp ngữ nhé!
Tìm điệp ngữ trong các đoạn trích dưới đây và cho biết tác dụng:
a) Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác
Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này.
Điệp ngữ nối tiếp cụm từ “muốn làm” diễn tả nguyện vọng tha thiết, nguyện ước của tác giả. Tác giả muốn được gắn bó với lăng Bác tình cảm mãnh liệt muốn được tận hiến với Bác.
b) Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà
Qua đoạn thơ trên ta thấy từ “lồng….lồng” là điệp từ cách quãng. Cụm từ “chưa ngủ” là điệp từ chuyển tiếp.
c) Vậy mà giờ đây, anh em tôi sắp phải xa nhau. Có thể sẽ xa nhau mãi mãi. Lạy trời đây chỉ là một giấc mơ. Một giấc mơ thôi.
Từ câu văn trên ta thấy cụm từ “Xa nhau” là điệp ngữ cách quãng. Cụm từ “Một giấc mơ” là điệp ngữ vòng tròn.
Trên đây Gocbao đã giới thiệu tới các bạn điệp ngữ là gì và tác dụng của phép điệp ngữ. Hy vọng đây là tài liệu hữu ích giúp đọc giả hiểu được cách dùng điệp ngữ trong câu. Đừng quên theo dõi Gocbao ngay để cập nhật thêm nhiều thông tin mới mẻ và hữu ích nhé!
